Wassenaar – De nieuwste aanwinst in Brandweermuseum Wassenaar is de beroemde Amsterdamse brandmelder. Op 1 juni 1937 werd het eerste exemplaar door Prins Bernhard in gebruik gesteld. Tot 1971 was hij in het Amsterdamse straatbeeld een bekende verschijning. Korte tijd was de brandmelder aan de achterkant voorzien van een melder voor de politie. Dat werd de Rode Brigadier genoemd.
In een artikel in de Oud-Amsterdammer van december 2012 vertelt Henk Braaksma over de brandmelder. Het ding woog 250 kilo en was voorzien van een lamp bovenop, die een fraai blauw licht uitstraalde. Dat waren speciale scheepslampen, waarmee voorkomen werd dat de gietijzeren zuil door kortsluiting onder stroom zou komen te staan. In geval van brand moest de burger het ruitje inslaan en op de zwarte knop drukken, waardoor het deurtje bovenin open ging. Daarin zat een telefoon, waarmee de brand gemeld kon worden. Tegelijkertijd werden automatisch drie kazerne in de omgeving gewaarschuwd. ’s Avonds ging daar zelfs automatisch het licht aan. Zodra de eerste brandweerwagen aankwam meldde zih een brandweerman met de telefoon en zei dat hij over ging op de telegraaf. Met Morseseinen werd er dan verder gecommuniceerd, om misverstanden door slechte verstaanbaarheid te voorkomen. De brandweerlieden hadden toen dus ook de kennis van Morse in hun leerpakket.
De brandmelders waren vanzelfsprekend zeer verleidelijk voor de jeigd. Om ze te ontmoedigen was er een tekst bij aangebracht: wees niet laf, blijf er af!. Of het hielp is de vraag.
Ook in de verhalen van “Wallace the firedog” en in de Nederlandse versie daarvan “Fikkie de brandweerhond” wordt de brandmelder door de jeugd misbruikt. In Wallace is dat de bijzondere brandmelder die in Glasgow werd gebruikt. In Fikkie heeft tekenaar Peter van der Vet een Nederlandse brandmelder getekend die het slachtoffer van baldadigheid werd. Guust Flater heeft de melder eens per ongeluk in werking gesteld doordat hij onhandig met een plank op zijn schouder manoeuvreerde. Dat is allemaal wel in het Brandweermuseum te vinden. Maar wat we nog missen is de schoolplaat die de scholieren duidelijk maakte hoe belangrijk de brandmelder was.
Column Brandweermuseum Wassenaar
Ook in een klein museum als het Brandweermuseum Wassenaar gebeurt van alles dat voor de meeste mensen verborgen blijft. Niet omdat het geheim is, maar omdat er meestal geen gelegenheid is om er over te berichten. Met deze wekelijkse column willen we dat veranderen. De ene week kan het gaan over een schenking, dan weer over een bijzondere ontmoeting, over een probleem met de vaste collectie, over de dringende behoefte aan hulp of over iets waarop we trots zijn. brandweermuseum@wassenaar.nl, www.brandweermuseumwassenaar.nl ook op twitter en facebook.
